۱۳۸۹ آبان ۱۸, سه‌شنبه

خودتان قضاوت کنید

"....[اگر] مطابق هيچ يك از دو تفسير فوق نتوانيم استنباط مرحوم نراقي را به صورت روند علمي متداول در علم اصول فقه و روش اجتهادي ترجمه و تفسير كنيم، تنها راهي كه براي تبيين نظرية ولايت فقيه ايشان و پيروان ايشان تا عصر حاضر باقي مي ماند طريقة مغالطه آن هم مغالطة لفظي است كه از نازل ترين اقسام مغالطات منطقي به شمار مي رود. در ميان مغالطات لفظي، "مغالطة اشتراك" در لفظ از همة اقسام آن عاميانه تر است . این مغالطه را مولانا جلال الدين رومي در مثنوي معنوي به گونة زيبايي ضمن داستان طوطي و دكان عطاري تمثيل و تشريح مي كند تا آنجا كه مي گويد:

كار نيكان را قياس از خود مگير گرچه باشد در نوشتن شير، شير

يعني شير آدم خوار و شيري كه آدمي آن را مي نوشد، هر دو در نوشتن شيرند، اما آن يكي شيرست كادم مي خورد، وان دگر شيرست كادم مي درد. آري، اين است مغالطة اشتراك در لفظ كه تنها به خاطر هم نامي و هم گونگي در لفظ، ميان شيري كه انسان آن را مي خورد و شيري كه او انسان را مي خورد، تفاوتي قائل نباشد . اين عيناً اشتباهي است كه نخست فاضل نراقي [ملا احمد نراقی، صاحب کتاب عواید الایام] و پس از او پيروان وي تا عصر حاضر مرتكب شده اند و ولايت فقيه را بر اساس آن طرح ريزي و سازندگي كرده اند.

اما بسيار بعيد به نظر مي رسد كه اين آقايان كه همه از فقهاي عالي مقامند، يك چنين لغزشي را حقيقتاً از روي سهو و نسيان و خطاي در فكر و اجتهاد انجام داده باشند تا بتوان ايشان رامشمول اين روايت مشهوره به حساب آورد كه مي فرمايد "للمخطي اجر و للمصيب اجران". از سوي ديگر، هرگز نبايد اين اتهام را به ساحت مقدس اين بزرگواران وارد كرد كه خدا نخواسته ايشان صرفاً به خاطر حب به رياست و برتري دنيايي، مقام خود را از اين طريق ناموزون به مردم مسلمان ايران و پيروان خود تحميل كرده اند .

تنهاراهي كه براي حمل به صحت اين استنباط مغاطه آميز و فتنه انگيز معقول به نظر مي رسد، اين است كه گفته شود، اينان خواسته اند به هر نحوي كه شده، و از هر راهي كه ميسر است،تجاوزات و سركشي هاي پادشاهان و قدرتمندان وقت كشور را كه در ظلم و ستم و دستبرد به اموال و نواميس مردم دريغ نمي كنند، مهار كرده و پيوسته يك حربة كنترل كنندة معنوي را بالاي سر اين ظالمان و ستمكاران بي خبر از خدا و وجدان نگاه دارند تا هرگاه كه جان مردم از نابكاري هاي اين قدرتمندان به سر آمد، با يك حكم انقلابي آنان را به جاي خود بنشانند.

اين توجيه هرچند كه تا حدودي از منطق عقل، آن هم عقل عملي، به دور نيست، اما تا جايي گويا و قابل قبول است كه فقيه در بارگاه قدس ملكوتي خود نشسته و از محدودة فقاهت و افتاء در دام قدرتمندي و كشورداري سقوط ننمايد و روضة رضوان را به دو گندم نفروشد تا پيروان شيفته و دلباختة او هرچه از اخلاق و انسانيت هست، به جوي بفروشند.

خدا داناتر است.

[....]

اينها نقطه نظرهايي است كه نگارندة اين سطور، تنها و تنها، از روي كمال خلوص و امانت در رسالت خردمندي و پژوهندگي پيرامون حكمت عملي حكومت و راه و رسم كشورداري در معرض تفكر و انديشه گرايي هوشمندان و محققان راستين كه از انگيزة فرصت طلبي و سودجويي از دانش خود پيراسته اند، قرار دادم . از ايشان و از همة ارباب فضل و فضيلت كه پويندگان راه تحقيق اند تمنا دارم، آنچه به نظر دورانديش شان از لغزش ها و گزافه گويي هاي اين نوشتار مي رسد، در هر نشريه اي كه خود صلاح مي دانند، اعلام و افاضت و رهنمود فرمايند تا موجب روشنايي بصر و بصيرت اين نگارنده گردد و از تكرار اشتباه كه اشتباهي بزرگتر از نخستين است، برحذر باشم . ولله يهدي الي سواء السبيل . ان اريد الاصلاح ما استطعت و ما توفيقي الا بالله عليه توكلت و اليه انيسب."


مهدی حائری یزدی، حکمت و حکومت،نشر شادی، 1995،فصل آخر(ماقبل نتیجه گیری)، صص. 212-206

۸ نظر:

  1. dear sir let me ask you few questions; with all your knowledge did you ever think our society i mean modern IRAN does not need MOLAVI any more . let's be wise my clever writer, we became nation of past, nation of talk and nation of darkness. i must confess some thing for you that i hate them all . all of them who has been fed by kings and lords or ordinary man's charity to say things that must of tham pretty useless in this century. Saadi, hafez, molana, and .... rest of them had no any practical sayings and if you compare our nation to others we are so backward and i blame these guys .

    پاسخحذف
  2. درود جناب بادامچی
    اشتراکات بینمان اندک نیست...
    اگر موافق باشید از تبادل لینک خرسند خواهم شد...

    پاسخحذف
  3. به ناشناس:
    خوب من یک مقدار با شما در این زمینه اختلاف نظر دارم و بحثش البته طولانی است. به نظرم ما هنوز می توانیم خیلی چیزها از سعدی و حافظ و خیام و مولوی یاد بگیریم. البته قطعا خیلی چیزها هم هست که همانطور که شما اشاره کرده اید مورد نیاز این قرن است و آنها نگفته اند چون مرد زمان خویش بوده اند.

    به عباس نعیمی: خوشحال می شوم از تبادل نظر بیشتر. لینک وبلاگتان را به فهرست دوستان اضافه کردم. خواستید شما هم نیکوماخوس را به لینک های وبلاگتان اضافه کنید.

    پاینده باشید.

    پاسخحذف
  4. وبلاگ شما در ایران فیلتر شده
    میتوانید وبلاگ را با تمام محتویاتش به آدرسی جدید (مثلا nikomakhus1) منتقل کنید
    وارد options شوید و بعد در قسمت export نشانی جدید را وارد کنید.
    شهرام

    پاسخحذف
  5. وارد setting شوید

    پاسخحذف
  6. ه شهرام:
    خیلی ممنون که به من خبرش را دادید. آدرس را عوض کردم. درود بر شما. فقط بعضی کامنت ها بر وبلاگ قدیمی به آدرس جدید منتقل نشدند که فکر کنم کاملا طبیعی باشد. نه؟

    پاسخحذف
  7. فکر کنم کلهم اجمعین باید منتقل می‌شد، به هرحال خوشحالم که باز اصل وبلاگتان را بدون فیلتر می‌بینیم.
    شهرام

    پاسخحذف